Çocuklarda Kabızlık

Çocuklarda kabızlık, bağırsak hareketlerinin normalden seyrek olması, dışkının sert, kuru ve çıkışının zorlandığı bir sindirim sistemi sorunudur. Bu durum özellikle 3 yaş kabızlık gibi belirli dönemlerde daha sık gözlenebilir ve miniklerin yaşam kalitesini etkileyen yaygın bir sağlık problemidir. Sorunun erken tanınması ve doğru yönetimi, çözüm için büyük önem taşır.

Çocuklarda Kabızlık Nedir ve Nasıl Anlaşılır?

“Çocuklarda kabızlık” dendiğinde, genellikle haftada iki veya daha az sayıda, sert ve yapılması zor bir dışkılamadan bahsederiz. Minikler bu sırada canlarının yandığını hissedebilir ve bu yüzden kakalarını tutmaya çalışabilirler. Her çocuğun bağırsak düzeni kendine özgüdür; ancak normalden belirgin bir farklılık ve zorlanma, kabızlığın habercisi olabilir. Özellikle 3 yaş kabızlık gibi durumlarda ailelerin endişelenmesi doğaldır, fakat bu çözümü olan yaygın bir sorundur.

Ani başlayan kabızlık genellikle “basit bir durum” gibi görünse de eğer ciddiye alınmazsa çocuklarda kronik kabızlık tablosuna dönüşebilir. Bu da çocuğun hem fiziksel hem de ruhsal sağlığını etkileyebilir. “Nasılsa geçer” diye düşünmek, kaka tutma gibi davranışların iyice yerleşmesine ve basit bir sorunun içinden çıkılmaz bir hale gelmesine yol açabilir. Bu yüzden ilk belirtileri fark ettiğinizde “bekleyelim de görelim” demek yerine bir uzmana danışmak en doğrusudur.

Çocuklarda Kabızlık Neden Olur?

Çocuklarda kabızlığın pek çok farklı sebebi olabilir. Bazen birkaç etken bir araya gelerek bu durumu tetikler. Çoçuklarda kabızlık sebepleri arasında en sık rastlananlar şunlardır:

Kaka Tutma Davranışı:

• Oyunun bölünmesini istememek
• Tuvalet korkusu
• Yabancı bir tuvaleti kullanmak istememek
• Daha önceki ağrılı bir dışkılama deneyimi

“3 yaşında oğlum sürekli kabız” gibi şikayetlerin temelinde sıkça bu davranış yatar.

Beslenme Alışkanlıkları:

• Az lifli yiyecekler tüketmek (meyve, sebze, tam tahıllı gıdaların az alınması)
• Yeterince su içmemek
• Katı gıdaya geçiş dönemleri
• Fazla işlenmiş gıda, peynir, beyaz ekmek tüketimi
• Bazı çocuklarda inek sütü veya süt ürünlerinin fazla tüketilmesi de etkili olabilir.

Ancak unutulmamalıdır ki beslenme genellikle tek başına sebep değildir.

Tuvalet Eğitimi Süreci:

• Çok erken veya baskıyla tuvalet eğitimine başlanması
• Çocuğun tepki olarak kakasını tutması
• Yaşam tarzı değişiklikleri ve stres
• Seyahat
• Sıcak hava
• Okula başlama gibi yeni ortamlar
• Aile içi gerginlikler

Kullanılan Bazı İlaçlar:

• Demir ilaçları
• Bazı ağrı kesiciler

Tıbbi Durumlar (Daha nadir görülür):

1 aylık bebek neden kabız olur veya 2 aylık bebek neden kabız olur gibi erken başlayan ve dirençli kabızlıklarda altta yatan bir tıbbi durum (Hirschsprung hastalığı, tiroit sorunları gibi) araştırılabilir.

Çocuklarda Kabızlık Türleri Nelerdir?

Çocuklarda kabızlığı temelde iki ana gruba ayırabiliriz:

Organik Kabızlık: Bu tür kabızlık, çocukların yaklaşık %5’inde görülür. Altta yatan yapısal bir bozukluk, sinir sistemi ile ilgili bir sorun, metabolik bir hastalık ya da bağırsağın kendisiyle ilgili bir problemden kaynaklanır. Birazdan bahsedeceğimiz “kırmızı bayrak” belirtileri, organik bir neden olabileceğine işaret eder.

Fonksiyonel Kabızlık: Çocuklardaki kabızlık vakalarının çok büyük bir kısmı, yani yaklaşık %95’i fonksiyoneldir. Bu durumda altta yatan bilinen herhangi bir hastalık yoktur. Dışkılama sayısında azalma, ağrılı dışkılama, sert kaka ve tam boşalamama hissi gibi belirtilerle kendini gösterir.

Bu iki durumu ayırt etmek, tedavi planını belirleyeceği için çok önemlidir. Fonksiyonel kabızlıkta diyet, davranış değişiklikleri ve ilaç tedavisi ön plandayken, organik kabızlıkta asıl sebebin ortadan kaldırılması gerekir.

Çocuklarda Kabızlık Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda kabızlık sadece seyrek kaka yapmak değildir. Bebeklerde kabızlık kaç gün sürer sorusu kadar, aşağıdaki belirtilerin varlığı da önemlidir. Çocuklarda kabızlık belirtileri şunlardır:

• Haftada ikiden az dışkılama
• Sert, kuru, bazen çok büyük çaplı dışkı
• Keçi pisliği gibi küçük ve sert dışkılar
• Dışkılama sırasında zorlanma ve ağrı
• Ikınma
• Kakayı tam boşaltamama hissi
• Kaka yapmamak için özel pozisyonlar alma (parmak ucunda durma, bacaklarını çaprazlama)
• İç çamaşırında küçük kaka lekeleri (kaka kaçırma)
• Karında şişkinlik ve ağrı (genellikle kaka yaptıktan sonra geçer)
• İştahsızlık
• Nadiren mide bulantısı
• Dışkıda veya tuvalet kağıdında kan (sert kakanın yaptığı makat çatlağına bağlı)

Çocuklarda Kabızlık Tanısı Nasıl Konur?

Fonksiyonel kabızlık tanısı çoğunlukla doktorunuzun alacağı detaylı bir hastalık öyküsü ve yapacağı fizik muayene ile konur. Çoğu zaman karmaşık ve pahalı testlere ihtiyaç duyulmaz. Doktorunuz, çocuğunuzun beslenme alışkanlıklarını, tuvalet düzenini, kaka yapma sıklığını, kıvamını, eşlik eden ağrı veya kaka tutma gibi davranışları, kabızlığı başlatmış olabilecek olayları ve daha önce aldığı tedavileri sorgulayacaktır. Fizik muayenede ise karında birikmiş kaka olup olmadığına bakılır, makat bölgesi çatlak veya başka bir sorun açısından değerlendirilir. Gerekli görülürse nadiren kan testleri veya röntgen istenebilir.

Çocuklarda Kabızlık Durumunda Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Bazı “kırmızı bayrak” olarak adlandırdığımız belirtiler çocuklarda kabızlık durumunun altında daha ciddi bir sağlık sorunu olabileceğini düşündürür ve vakit kaybetmeden doktora başvurmayı gerektirir. Bu önemli belirtiler şunlardır:

• Doğumdan itibaren veya yaşamın ilk birkaç haftasında başlayan kabızlık
• Bebeğin ilk kakasını (mekonyum) 48 saatten geç yapması
• Şiddetli karın şişliği, özellikle kusma eşlik ediyorsa
• Büyüme ve gelişme geriliği (kilo alamama, boyun uzamaması)
• Makat bölgesinde anormal görünüm veya konum
• Belde anormal kıllanma, çukurluk, renk değişikliği gibi bulgular
• Bacaklarda güçsüzlük veya yürüme bozukluğu
• Tedaviye rağmen düzelmeyen, inatçı kabızlık
• Kilo kaybı
• Ailede Hirschsprung hastalığı gibi önemli bağırsak hastalıkları öyküsü
• 6 aydan küçük bebeklerde görülen kabızlık.

Çocuklarda Kabızlık Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuklarda kabızlık tedavisi sabır ve özen gerektiren bir süreçtir. Amaç öncelikle varsa bağırsakta birikmiş sert kakanın boşaltılması, sonrasında ise düzenli, yumuşak ve ağrısız bir dışkılama alışkanlığının yerleştirilmesidir.

Öncelikle, eğer bağırsakta çok miktarda sertleşmiş kaka birikmişse (fekal impaksiyon), bunun temizlenmesi şarttır. Bu yapılmadan başlanacak idame tedavileri genellikle başarısız olur. Doktorunuz, bu boşaltım için çocuğunuzun yaşına ve durumuna uygun ilaçlar önerecektir.

Boşaltım sonrası, tedavinin ikinci ve daha uzun soluklu kısmı başlar. 1 yaş bebeklerde kabızlık nasıl giderilir veya 2 yaş bebek kabızlığa ne iyi gelir gibi soruların yanıtı da bu aşamada yatar. İdame tedavisinde diyet düzenlemesi, yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi bir arada yürütülür.

Beslenme Düzenlemesi:

Lifli gıdaların artırılması önemlidir. Kabuklu elma, armut, kuru erik, kayısı, şeftali gibi meyveler; brokoli, bezelye, havuç gibi sebzeler; tam buğday ekmeği, yulaf gibi tahıllar sofrada daha sık yer almalıdır. 5 aylık bebeklerde kabızlık varsa, doktorunuza danışarak uygun meyve ve sebze püreleri verebilirsiniz.

• Bol su içmek çok önemlidir.
• Hazır gıdalar, abur cuburlar, aşırı süt ve süt ürünleri tüketimi kısıtlanmalıdır.

Tuvalet Alışkanlıkları:

• Özellikle yemeklerden sonra düzenli olarak tuvalete oturma (5-10 dakika) alışkanlığı kazandırılmalıdır.
• Ayaklarının altına bir basamak koyarak çocuğun daha rahat ıkınması sağlanabilir.
• Çabası için ödüllendirme yapılabilir.

İlaç Tedavisi: Çoçuklarda kabızlık için ilaç kullanımı tedavinin önemli bir parçasıdır. Doktor önerisi olmadan ilaç başlanmamalı ve kesilmemelidir.

Çocuklarda Kronik Kabızlık Nedir ve Nelere Yol Açabilir?

Eğer çocuklarda kabızlık doğru ve yeterli şekilde tedavi edilmezse çocuklarda kronik kabızlık dediğimiz bir tabloya dönüşebilir. Bu durum çocuğun hayat kalitesini olumsuz etkileyebilecek bazı sorunlara neden olabilir. Bunlar arasında makatta çatlaklar, kaka kaçırma (enkoprezis), karın ağrıları, iştahsızlık, idrar yolu sorunları ve hatta psikososyal problemler sayılabilir. Bu nedenle kabızlığın ciddiye alınması ve etkin bir şekilde yönetilmesi çok önemlidir.

Blog Yazıları

Çocuklarda Polen Alerjisi

Devamını Oku

26
May

Polen Alerjisinin Önlenmesi

Devamını Oku

26
May

Polen Alerjisinin Belirtileri

Devamını Oku

26
May